در محیط وسیع زنده گی بشری – در کشورهای مختلف ، در نواحی دور و نزدیک –هر لحظه وقایع گوناگونی روی میدهد . هر روز هزاران انسان به دنیا میایند ،

هزاران جایزه توزیع میگردد ، ده ها تن قربانی تصادفات یا جرایم و جنایات می شوند ، گیاهان و حیوانات بر اثر صاعقه می سوزند و خاکستر می شوند . خانه ها و ساختمان ها در نتیجه توفان ، سیل و زلزله ویران میگردند .

هر روز ده ها پارلمان و حکومت و هزاران شورا ها و انجمن اداری و شهری تشکیل جلسه می دهند ؛ قواعد و مقررات اجتماعی وضع می نمایند .

 

کارخانه ها و تاسیسات متعددی گشایش می یابند یا تعطیل می شوند …

بحران های اقتصادی و اجتماعی ، تظاهرات و اعتصابات ، شورش ها و جنگ های گوناگون ایجاد می کنند . تحقیقات علمی سبب کشف ادویه جدید و اختراع و سایل فنی نوین میگردد …

در میان این همه وقایع برخی فقط برای گروه  های انسانی کوچکی مانند خانواده و دوستان و همسایه گان که مستقیمآ به آن آگاهی می یابند جالب توجه است .

 

این گونه وقایع کنجکاوی عمومی را تحریک نمی کند و انتشار آنها ضرورت ندارد . به همین جهت در یک ناحیه وسیع جفرافیایی ، در خاطره تعداد کثیری از افراد انسانی از آن ها اثری باقی نمی ماند .

بعضی وقایع دیگر برعکس ، عامل تغییر و تحول زنده گی یک ناحیه ، یک کشور و حتا تمام جهان می باشند ؛ زیرا بطور مستقیم ویا غیر مستقیم به گروه های زیاد اجتماعی مربوط می شوند یا به علت آنکه منحصر به فرد و غیر عادی هستند شناخت فوری آن ها مورد نیاز عمومی است .

 

پاره های از این وقایع مانند جنگ ها ، انفجار ها و آتش سوزی ها ، توفان ها و زمین لرزه ها جنبه مادی دارند و بعضی دیگر مانند اعلامیه های سیاسی ، نطق های پارلمانی ، اظهار نظرهای فلسفی و مسلکی دارای جنبه معنوی می باشند . این وقایع بزرگ یا کوچک ، شادی بخش یا غم انگیز ، هیجان انگیز یا عادی به هر صورت باید در معرض اطلاع گروه های مختلف و کثیر انسانی قرار گیرد ، گروه هایی که هر روز و هر ساعت با کنجکاوی

 

منتظر خواندن روزنامه ، شنیدن رادیو و دیدن تلویزیون هستند تا آگاهی های تازه یی به دست آورند و بدین طریق زنده گی خود را با آنان تطبیق دهند و نیاز های اجتماعی خویش را برآورده سازند .

 

برای تامین نیازهای خبری میلیون ها نفر خوانند گان ، شنوند گان و بینند گان که با بی صبری در انتظار شناخت رویدادهای تازه محیط زنده گی شان می باشند در تمام ساعات شبانه روز ، ده ها ، صد ها و هزارها نفر خبر نگار روزنامه ها ، رادیو و تلویزیون ها در گوشه و کنار جهان با دقت فراوان در کمین هستند تا بلافاصله جریان وقایع را بنویسند یا از آن فلمبرداری کنند و فوری از طریق وسایل مختلف ارتباطی منتشر نمایند .

 بنابر این جستجوی وقایع و تهیه اخبار مورد توجه عامه از وظایف اساسی خبرنگاران مطبوعات می باشد . باید در نظر داشت که جستجو و تهیه اخبار مراحل اولیه کار وسایل ارتباطی را تشکیل می دهد و به دنبال آن باید گزارش وقایع ، بیدرنگ از فواصل دور و نزدیک با وسایل فنی ارتباطات از قبیل تیلفون ، رادیو وغیره به مراکز جمع آوری و پخش اخبار ارسال گردد .

 

جمع آوری و پخش اخبار ممکن است بطور مستقیم به وسیله روزنامه ها و فرستنده های رادیویی و تلویزیونی ویا غیر مستقیم از طرف خبر گزاری های ملی و بین المللی صورت گیرد .

گزارش هایی که توسط خبرنگاران اختصاصی مطبوعاتی ، مستقیمآ از داخل یا خارج کشور به وسایل ارتباطی میرسد در هیات تحریریه و مراکز خبر نویسی و خبر پراکنی مطبوعات خواندنی و شنیدنی و دیدنی مورد بررسی قرار می گیرد و پس از انتخاب و تنظیم به صورت متن های چاپی یا پیام های رادیویی و فلم های تلویزیونی و سینمایی در معرض استفاده خوانندگان و شنوند گان و بینند گان گذاشته می شود.

خبرهایی که ازطرف خبرنگاران خبر گزاری ها تهیه می شوند ، پس از وصول به مرکز خبر گزاری ، بررسی و تنظیم میگردد و سپس با توجه به اهمیت آنها ، با در نظر گرفتن نواحی مختلف جغراقیایی و احتیاجات گوناگون خبری ، برای  مشترکین متعدد که بیشتر روزنامه ها ، رادیو ها و تلویزیون ها هستند مخابره می شود تا آنچه مورد نیاز آن هاست انتخاب کنند و نشر نمایند .

بدین ترتیب مراحل مهم جستجو ، تهیه و تنظیم اخبار به عهده خبرنگاران و نویسند گان مطبوعات و تهیه کنند گان برنامه های رادیویی و تلویزیونی  و چون هدف اصلی فعالیت های مداوم سازمان های ارتباطی در جستجو و پخش اخبار ، توسعه آگاهی های عمومی تامین نیازمندی های خبری است ، وظایف حرفه یی روزنامه نگاران و ماموران وسایل ارتباطی و خبری از لحاظ اجتماعی اهمیت فوق العاده دارد.

تردید نیست که وسایل ارتباطی نوین در جوامع بزرگ معاصر – در مقیاس های جهانی ، ناحیه یی ، کشوری و شهری به علت نبودن مراوده و تماس مستقیم در میان افراد و گروه های وسیع ، تنها ارتباط ، عامل انسانی می باشد و صدا و زبان اجتماع به شمار میروند و در صورتیکه کار آن دچار تعطیل شود یا کار خود را به خوبی انجام ندهند و وظایف و مسُوولیت های خویش را نشناسند و رعایت نکنند در راه تکامل و پیشرفت انسان دشواری

 

های فراوان ایجاد می شود .

بنابر این خدمت در وسایل ارتباطی و انجام وظایف خبری چه در روزنامه ها ، تلویزیون ها ، رادیو ها و چه در سازمانهای ارتباطی  دیگر مانند دفاتر و موسسات مطبوعاتی و روابط عمومی یک ماموریت و رسالت بزرگ اجتماعی است .

در انجام این ماموریت آماده گی قبلی, تربیت حرفه یی و مسُوولیت اجتماعی ضرورت کامل دارد و بدین لحاظ ذوق و استعداد شخصی ، آموزش علوم ارتباطی و احساس مسُوولیت اهمیت خاص پیدا میکند .

 

1- ذوق و استعداد شخصی – متخصصان علوم ارتباطی و کار شناسان آموزش پیشه های مختلف مطبوعاتی اغلب معتقد اند که داشتن ذوق و استعداد نویسند گی و گویند گی مانند ذوق و استعداد موسیقی برای موفقیت در مشاغل ارتباط ضرورت

است و کسانیکه قریحه فطر ی نداشته باشند دراین راه پیشرفتی حاصل نمی کنند . به همین سبب در صورتیکه دانشکده ها و موسسات تحصیلات عالی ، علوم ارتباطی در انتخاب داوطلبان این گونه مشاغل استعداد آن ها را در نظر بگیرند در تربیت روزنامه نگاران توفیق بیشتری بدست خواهند آورد .

بنابر این کسانیکه برای نویسنده گی آماده گی قبلی داشته باشند ، ساده و روان بنویسند از عهده تهیه و ترتیب و تنظیم مطالب خبری با روش خاص آن به خوبی بر خواهند آمد .

بسیاری از کسانیکه مشاغل مطبوعاتی را نمی شناسند و تصور می کنند وقتی در هر کاری شکست خوردند می توانند روزنامه نگار شوند و مسُوولیت یکی از سازمانهای ارتباطی را بدست گیرند .

این قبیل افراد توجه ندارند که مطبوعات در شرایط اجتماعی و فنی جدید آن دیگر جای بیکاره های سرگردان و ادبای شکست خورده و شاعران بی مایه نیست و به هیچ وجه نمیتواند اشخاصی را که از هر شغل و حرفه مثبتی رانده شده اند و هیچ جا راه ندارند در خود جا دهند .

برای انجام خدمات مطبوعاتی باید استعداد و علاقه داشت ، تربیت حرفه یی یافت و تجربه اندوخت .

 

2- آموزش تخصصی – به دنبال تحولات بزرگ علوم و فنون ارتباطی و بر اثر روز افزون مطبوعات خواندنی ، شنیدنی و دیدنی ، اکنون جرقه های مطبوعاتی و ارتباطی اهمیت فوق العاده یی یافته است بطوریکه صد ها هراز نفر در سراسر جهان بدان اشتغال پیدا کرده اند . بدینطریق برای ورود به این قبیل مشاغل تحصیل و تخصص در موسسات عالی ضرورت گردیده است .

روزنامه نگاری قرن بیستم با آنچه در گذشته وجود داشت به کلی فرق کرده است . روزنامه نگاری در دو قرن گذشته ابتدا به وسیله نویسند گان و صاحبان ذوق ادبی به وجود آمد و هنوز هم در برخی از کشورهای عقب مانده، روزنامه نگاران همان نوسند گان ادبی هستند .

بدون تردید به حرفه های مطبوعاتی به طوریکه یاد آوری شد داشتن استعداد نویسنده گی ضرورت است ؛ اما نباید

 

فراموش کرد که ذوق و قریحه به تنهایی کافی نیست و ایجاب میکند که مانند سایر رشته ها از داشتن دانش مسلکی برخوردار باشند .

3-   مسُوولیت اجتماعی – مسُوولیت روزنامه نگاران و متخصصان مطبوعاتی به علت افزایش تیراژ روزنامه ها و مجله ها ، توسعه رادیو و تلویزیون و سینما بسیار سنگین گردیده است در حال حاضر در هر لحظه از شبانه روز صد ها هزار و میلیونها نفر خوانند گان ، بینندگان و شنوند گان مطبوعات خواندنی ، دیدنی و شنیدنی با وسایل ارتباطی خبری در تماس می باشند و از اخبار و اطلاعاتی که در دسترس آنان می گذارند استفاده می کنند .

بنابر این اگر خبرنگاران ، نویسند گان و  تهیه کنند گان برنامه های رادیو و تلویزیون صلاحیت انجام وظایف حرفه یی خودرا نداشته باشند و نتوانند اخبار صحیح را در اختیار مردم بگذارند اعتماد و اطمینان خود را از دست خواهند داد .

باید دانست که خدمات ارتباطی با وجود امتیازات مهم معنوی با کوشش ها و دشواری های گوناگون همراه است و مسُوولیت اجتماعی خطیر را ایجاد میکند . به همین جهت کسانیکه در روزنامه نگاری و سایر مشاغل ارتباطی گام می گذارند باید پیش از آن که به امتیازات آن توجه داشته باشند به آثار اجتماعی خدمات خود بیاندیشند

فصل اول

روزنامه نگاری خبری

بخش نخست

سازمان وسایل ارتباط جمعی :

گسترش علوم ارتباطات و نیاز بشر به کسب اخبار و آگاهی های روزمره جهانی در حد اقل زمان و ارزش گذاری خبر در گذر ثانیه ها سبب شده است تا ضمن توسعه سازمان های ارتباط جمعی ( Mass Communication Organization ) تخصص های گوناگون نیز با توجه به این نیاز ها به وجود آید .

تشکیلات و سازمان وسایل ارتباط جمعی در هر کشور با توجه به نیاز های فرهنگی ، اجتماعی آن به وجود آمده است و هر چند که تفاوت هایی در ساختار سازمان های خبری امریکا ، اروپا ، آسیا و افریقا وجود د ارد . با این حال شباهت های آن نیز کم نیستند .

طبعآ سازمان خبری ( News Organization ) هرچند گسترده تر و منظم تر باشند بدون شک به تعداد بیشتری از خبرنگاران و روزنامه نگاران نیازمند است وبه همین دلیل از شعبه یا سرویس های بیشتر بهره می گیرد .

در این مبحث نمودار سازمانی خبری یک موسسه خبری مورد تعریف و بحث ، قرار می گیرد . طبعی است که تفاوت های اندکی بین تحریریه سازمان خبری نوشتاری اعم از روز نامه ها و مجله ها با سازمان خبری شنیداری یا گفتاری وجود دارد . به عنوان مثال سرویس فنی در مطبوعات یک وظیفه ، و در رادیو یا تلویزیون وظیفه دیگری دارد .

* سازمان تحریریه : هر سازمان تحریریه Editorial Organization در روزنامه ها ، مجله ها ، خبرگزاری ها  News Agencies و رادیو تلویزیون ها از عوامل زیر تشکیل یافته اند که با توجه با نوع رسانه خبری و همچنین مخاطبین آن می توان تغییراتی را شامل شود .

1 – سردبیـر : وظیفه سردبیر ( Editor ) که در رآس سازمان خبری یا تحریریه قرار می گیرد هماهنگ کردن عوامل اجرایی و فعالیت های آنان با خط مشی رسانه ، ایجاد ارتباط و هماهنگی بین گروه ها ، شعب و یا سرویس های گوناگون و اعمال مدیریت در کلیه بخش های خبری ، نظارت بر امور خبری و تعیین برنامه های کوتاه مدت و بلند مدت برای حسن اجرای کار است . به همین خاطر سردبیر ، روزنامه نگار آگاه و خبره یی است که بر تمام امور روزنامه نگاری آگاهی و اشراف دارد . و با یاری گرفتن از علم مدیریت وسایل ارتباط جمعی ، بهترین و بیشترین بهره را از عوامل خبری خود می گیرد .

2 – معاون سردبیر : معاون سردبیر ( Deputy Editor ) در حکم جانشین و قایم مقام سر دبیر فعالیت میکند و در واقع همراه و همگام با سردبیر ناظر بر حسن اجرای کار است به عباره دیگر وظیفه معاون سردبیر در حضور یا حتا غیاب سردبیر اجرای امور تحریریه ، نظارت و مدیریت بر مراحل فنی است .

3- دبیر سرویس : سازمان های خبری از سرویس های گوناگون تشکیل یافته اند که با توجه به نیازهای خبری مخاطبان شکل می گیرد . هر سرویس خبری مرکب از خبرنگاران ، گزارشگران و ستون نویسان است که در

 

 راُس آنان دبیر سرویس ( Section Editor ) در محدوده کوچکتر وظایف سردبیر را در حوزه سرویس خود به عهده دارد و اعمال مدیریت می کند .

سرویس های مختلف در سازمان خبری وجود دارد مثلا سرویس سیاسی ، اقتصادی ، سرویس اجتماعی و حوادث ، سرویس خارجی ، سرویس شهرها ، سرویس هنری ، سرویس فرهنگی و آموزشی ، سرویس گزارش و نظر سنجی, سرویس مقاله ها و نامه های وارده و....

 

تعداد سرویس ها بستگی به گسترده گی سازمان خبری از یک سو و احساس نیاز به وجود می آید . به همین خاطر بسیاری از سرویس ها که نام برده شد می تواند به چند بخش دیگر تقسیم شوند . مثلاُ در مورد سرویس خارجی بخش های مختلفی از آن انتشعاب می یابد مانند بخش آسیا ، بخش امریکا ، بخش اروپا و حتا, جزی تر مانند بخش ایران و غیره ...

4 – دبیر فنی : ( Technical Editor ) مسُوولیت بخش صفحه آرایی ( Lay Out )صفحه بندی (up- Make)

و به طور کلی امور فنی از لحظه حروف چینی تا مرحله چاپ و نظارت بر چاپ را بر عهده دارد که در راُس سرویس جداگانه یی به عنوان سرویس فنی قرار می گیرد . در این سرویس ، صفحه آراء ، گرافیست ، طراح  Designer ، خطاط ، نقاش یا Painter و کاریکاتوریست هریک بنابر هنر خود عضویت دارند .

دبیر سرویس فنی می تواند کسی را به عنوان ناظر چاپ تا پایان مرحله چاپ تعیین کند و به او مسُوولیت بدهد .

5- ویراستاری یا هیات ویراستاران : ویراستاران جایگاه شاخص در تحریریه ها دارند آنان هستند که وظیفه تطبیق فعالیت خبرنگاران و روزنامه نگاران را با مشی روزنامه ارزیابی و به عنوان کانال پالایش اخبار عمل می کنند .

تعداد ویراستاران نیز بستگی تام با حجم کار خبری و گسترده گی تحریریه دارد. گاه در یک تحریریه کوچک به یک نفر ویراستار بسنده می شود و حتا بعضاُ خود سردبیر یا دبیر  سرویس وظیفه ویراستاران را انجام میدهند .

و در تحریریه های بزرگ از چند ویراستار در قالب یک هیات و تحت عنوان سرویس ویرایش یا سرویس ویراستاران بهره گرفته می شود .

شکل 1- نمودار یک سرویس در تحریریه

 

6- سرویس عکس : در برخی از سازمان های خبری که خبرنگاران آشنایی با عکاسی خبری ( Photo Journalism ) ندارند , سرویس جداگانه یی به نام سرویس عکس ، تامین قسمت های تصویری را بر عهده می گیرد . این سرویس از عکاسان آشنا به امور خبری در زمینه های مختلف سیاسی ، اقتصادی ، هنری ، ورزشی و ... تشکیل می شود .

7- آرشیف عکس و خبر : مخزن و گنجینه اطلاعاتی و تکمیل کننده اخبار و یاد آورنده آگاهی ها و رویداد های گذشته در هر سازمان Archive است . سازمان های موفق خبری پیش از هر اقدامی به ایجاد و گسترش و تکمیل آرشیف خود همت می گمارند وبه اهمیت آن به خوبی آگاه اند. بانک اطلاعاتی یا آرشیف به اعضای تحریریه ها برای غنا بخشیدن به مطالب تهیه شده ، رفع بسیاری از ابهام و تکمیل مطالب خبری کمک شایانی می کند . اکنون که بهره گیری از کمپیوتر و طبقه بندی آسان اطلاعات در آرشیف مرسوم شده ، تحریریه ها به سهولت قادر به استفاده سریع از منابع اطلاعاتی هستند .

8- اتاق خبر : اصطلاحی است که به مرکز دریافت و ارسال اخبار توسط دستگاه های Fax تلکس و .. گفته می شود . هر اتاق خبری مسوولان خبری و فنی دارد که مسوولان خبری وظیفه پخش اخبار از وسایل یاد شده را به سرویس ها دارند و مسوولان فنی به تعمیر و مراقبت از دستگاه ها می پردازند .

9- کتابخانه : در کنار تحریریه ها به عنوان مرکز مطالعات آزاد و تخصصی وجود کتابخانه ها نه تنها لازم ، بلکه حیاتی است اعضای یک مرکز فرهنگی چون سازمان های خبری پیش از هر مرکزی نیازمند مطالعه روزمره و کتاب خوانی برای رشد دانش و بالا بردن بینش خود هستند به همین دلیل بنیان گزاران سازمان های خبری در وهله نخست تاسیس سازمان ، مکان مناسب را برای تاسیس کتابخانه بر می گزینند .

 

 

 

 

 

 

                                                  

 

 

 

           

 

 

سرویس شهرستانها  سرویس آموزشی  سرویس شهری   سرویس اقتصادی  سرویس هنری  سرویس سیاسی  سرویس اجتماعی

شکل 2- نمودار سازمان های خبری ( تحریریه )

 

خبرنگار کیست ؟

 

پیش از آنکه فردی حرفه روزنامه نگاری را انتخاب کند ، لازم است ویژ گی های حرفه خبرنگاری و روزنامه نگاری را بشناسد تا از روی آگاهی به آن روی آورد . در سال 1978 م از سوی سازمان یونسکو ( سازمان آموزشی ، علمی و فرهنگی ملل متحد ) اعلامیه یی راجع به نقش رسانه های جمعی در تقویت صلح جهانی و تفاهم بین المللی به تصویب رسید .

 در این اعلامیه لزوم تربیت اخلاقی و اجتماعی روزنامه نگاران مورد تاکید قرار گرفت و مجموعه یی از اصول اخلاقی Ethical Principle برای روزنامه نگاران ارایه شد .

در ا

نظرات شما عزیزان: